Mevsimlerin Ruh Sağlığına Etkisi

Mevsimlerin ruh sağlığına olan etkisi ile ilgili bilgiler antik yunan tıbbına kadar dayanıyor. İnsanların ruhsal yapısı mevsim değişikliklerinden etkileniyor. Sonbahar kış hüzün mevsimi olarak anılırken, bahar ve yaz ayları yeniden canlanma ve ruhsal enerjide artmaya yol açıyor.

Sonbahar ve kış aylarında tekrarlayıcı depresyon, buna karşılık ilkbahar yaz aylarında depresyonsuz dönemlerin görüldüğü bir durum olarak mevsimsel duygu durum bozukluğu ilk kez 1984’te tanımlanmıştır. Bir süre sonra bunun karşıtı olarak bazı insanlarda bahar ve yaz aylarında tekrarlayan yaz aylarında depresyonlarla seyreden duygu durum bozukluğu tanımlanmıştır.

Mevsimlerin hastalıkları etkileyecebilecekleri düşüncesi hastalıkları doğuran, esas olarak mevsimlerdeki değişikliklerdir diyen Hipokrat’a kadar uzanmaktadır. Ayrıca Hipokrat yaza bağlı olarak hasta ya da sağlam bireylerden ve kışa bağlı olarak hasta yada sağlam olan bireylerden bahsetmiştir. Mevsimsel etkilerin depresyon ve manik ataklar kadar intihar girişimleri üzerindeki etkiside ayrıntılı olarak incelenmiştir.

İlkbahar ve yaz aylarında intiharların artış gösterdiğine dair bilimsel veriler mevcuttur. Depresif dönemlerin sonbahar ve ilkbahar, manik atakların ise yazın daha çok görüldüğü bildirilmektedir.

Mevsimsel özellik taşıyan duygu durum bozuklukları genellikle 20’li yaşlarda başlar. Birçok hastanın ilk atağı tipik olmayabilir. Belirtiler majör depresyon karşılamadan önce yıllar boyunca kış aylarında çok zorluklar çektiklerini anlatırlar.

Mevsimsel duygu durum bozukluğu olanlar daha çok yaz boyunca çoğunlukla daha neşeli olurlar, üretken yaratıcıdırlar ve uykuya daha az ihtiyaç duyarlar. Sonbahar yaklaşırken bu özellikler kendiliğinden yatışır. Kış aylarında uyku ve yeme alışkanlıkarı değişir, hastaların sıkıntıları artar, aşırı yeme aşırı uyuma, kilo alımı, aşerme, uyuşukluk hali, çökkün ruh hali sinirlilik, huzursuzluk hali gözlenir.

Üretken çağdaki kadınlarda aynı yaştaki erkeklere göre daha fazla mevsimsel duygu durum bozukluğu gözlenmektedir.

Sağaltımın en etkili yolu çeşitli yöntemleri bir arada kullanmaktır; ışık terapisi, psikotrop ilaçlar, psikoterapi kullanılmaktadır.

Uzm. Dr. Ava Şirin Tav - Psikiyatrist - Antalya